Phục hồi “thiên đường đã mất” của vịnh Nha Trang bằng cách nào?

Do đó, vừa qua, PGS.TS Võ Sĩ Tuấn đã có yêu cầu để giải cứu và hồi phục “thiên đường đã mất” cho vịnh Nha Trang. 

PGS.TS Võ Sĩ Tuấn đã nêu ý kiến thẳng thắn tại hội thảo về bảo vệ môi trường gắn với phát triển kinh tế, xã hội tỉnh Khánh Hòa, do Hội Nhà báo Khánh Hòa phối hợp với UBND tỉnh này tổ chức gần đây. Theo đó, PGS cho biết hiện nay xuất hiện nhiều thực trạng về tàn phá san hô và môi trường biển vịnh Nha Trang.

Thiên đường dưới nước đã không còn

Các nhà khoa học Việt Nam và quốc tế cho biết, vịnh Nha Trang chứa đựng đa số các hệ sinh thái biển nhiệt đới điển hình nên được xem là một hình mẫu tự nhiên hiếm có của hệ thống vịnh biển thế giới.

PGS.TS Võ Sĩ Tuấn cho biết, vịnh Nha Trang là một vùng biển đa dạng top đầu của nước ta.

Số loài sinh vật rạn nhìn thấy bằng mắt thường ở mỗi điểm trong số 18 điểm rạn san hô trướsanaya có tới gần 200-340 loài.

Do đó đã tạo nên cảnh quan độc đáo và được người ta ví như thiên đường dưới nước. Tuy nhiên, đó là từ thời điểm những năm 2000 trở về trước.

Chính san hô là đa dạng nhất và đóng vai trò chủ đạo trong cảnh quan ví như thiên đường ấy ở vịnh Nha Trang. Tuy nhiên, ông Tuấn cho biết thiên đường ấy hiện nay không còn và cũng không phải lúc này mới mất, mà đã mất được 20 năm qua.

Lý do đầu tiên là vì người dân đánh mìn, dùng xyanua, chất độc để khai thác thủy sản vào những năm 1990-2000. Tiếp đó là gây ô nhiễm chất dinh dưỡng từ môi trường nuôi thủy sản ven bờ và từ xây dựng những công trình ven bờ biển. Lý do khác là bùng nổ các sinh vật ăn san hô và bùng nổ về sinh thái.

Nhiều sinh vật cũng không còn nữa khi san hô bị mất vì “nhà” sẽ không còn. Bởi lẽ, mất nhà, thì không có chỗ để cư trú, không có chỗ ẩn nấp hay kiếm ăn. Do đó, nguồn thuỷ sản vơi dần, cạn kiệt và du lịch cũng bị hạn chế do cảnh quan đã mất.

Từ thời điểm năm 2010 tới nay, san hô từ từ bị hủy hoại do các công trình xây dựng càng tăng. ông Tuấn nói.

Ông Tuấn nói: "Cho đến giờ này thì san hô chỉ còn lốm đốm ở vài chỗ còn có thể trông được, còn lại thì xem như đã mất và thiên đường đã mất".

Giải pháp hồi phục san hô cho vịnh Nha Trang

Vào tháng 11/2022, sau khi chứng kiến tình trạng san hô bị hủy diệt hàng loạt, thậm chỉ ở cả vùng lõi của Khu bảo tồn biển Hòn Mun, địa phương đã lập tức ban hành kế hoạch tổng thể phục hồi vịnh Nha Trang, bao gồm các rạn san hô. Ông Tuấn cho biết đó là kế hoạch tuyệt vời.

Tuy nhiên, đây là một công việc tốn kém, phức tạp và cần rất nhiều sự hiểu biết, vì không phải ai thích làm là làm… Bởi lẽ, kết quả sẽ không được như kỳ vọng nếu làm tự phát, thiếu hiểu biết và không đúng kỹ thuật.

"Tôi thấy trên báo thì nói khá nhiều về việc đã phục hồi rạn san hô ở vịnh Nha Trang, nhưng trên thực chất thì hầu như là không có, hay nói chính xác là làm rất lẻ tẻ", theo ông Tuấn.

Do đó, ông yêu cầu cần kiểm tra và rà soát lại trách nhiệm của các cơ quan đã được phân công thực hiện kế hoạch trên. Đồng thời,  có đầu mối điều phối tổng thể việc thực hiện kế hoạch đó để cơ quan, đơnv ị, doanh nghiệp đang làm cùng thống nhất và đồng hành theo.

Hiện nay, đa số những sinh vật tạo cảnh quan đẹp như cá bướm, hải quỳ, các loài có giá trị kinh tế như cá tai tượng, bào ngư, hải sâm, tôm hùm… không còn nữa. Thế nhưng nếu san hô được hồi phục thì chúng cũng sẽ hồi phục và phát triển. Theo đó, các doanh nghiệp được giao mặt nước sẽ có lợi, có cảnh quan để làm du lịch phát triển.

Bởi vậy, ông Tuấn cho rằng cần thúc đẩy các doanh nghiệp đó tham gia hồi phục môi trường biển, hồi phục rạn san hô. Qua đó, việc hồi phục "thiên đường đã mất" ở vịnh Nha Trang mới có hiệu quả tốt, bền vững.

Sẽ là thảm hoạ nếu cho 5.000 người không chuyên môn đi hồi phục san hô

"Tôi đọc báo thấy viết ở Nha Trang đang có một đội tình nguyện phục hồi san hô đến 5.000 người. Tôi tìm hiểu mãi và tìm không ra. Nhưng mà cái may mắn đến giờ là nếu mà 5.000 người này đi phục hồi san hô thì chắc chắn là không còn gì để phục hồi nữa. Vì 5.000 người không được đào tạo, không được học hành, không biết gì về san hô mà đi "phục hồi" thì đấy là một thảm họa, nếu như có thực", PGS.TS Võ Sĩ Tuấn nói.

PGS.TS Tuấn cho biết, có một số đơn vị tự làm và không được quản lý, tiến hành thì sai kỹ thuật. Một việc làm hoàn toàn phản khoa học có thể thấy là đào các khối san hô từ vùng biển sâu đem đến chỗ đảo Trí Nguyên, Hòn Miễu để làm du lịch lặn ở đó. Theo ông Tuấn, đây không phải là đi hồi phục san hô, mà là phá hoại thì hơn.