Độc đáo lễ hội Cầu Ngư - Nghi lễ thể hiện lòng thành kính và biết ơn Thần Biển ở Nha Trang

Nguồn gốc lễ hội Cầu Ngư

Được biết, lễ hội Cầu Ngư bắt nguồn từ tục thờ Ông Nam Hải - đây là một trong những vị thần biển được người dân vùng Nam Trung Bộ thờ phụng. Ông Nam Hải là cách gọi của loài cá voi một cách vô cùng trang nghiêm, người dân coi cá voi là vua biển cả bởi vì có thân hình to lớn nhưng bản tính lại hiền lành, thường cứu giúp dân chài gặp nạn ở trên biển. Vậy nên nếu như có cá voi nào chết trôi dạt ở bờ biển thì các làng chài sẽ có trách nhiệm phải làm tang lễ vô cùng long trọng để thể hiện được sự biết ơn, đồng thời cũng cầu nguyện Ông Nam Hải sẽ phù hộ cho làng được bình an, ấm no. Dần dần thì mỗi năm hình thành nên tục lệ tế lễ cho loài cá này, cho đến hiện tại thì lễ hội này mang tên là lễ hội Cầu Ngư. 

Và thời điểm để bắt đầu tục lệ thờ cá voi, không hề có một tài liệu nào ghi chép lại một cách chính xác. Có rất nhiều truyền thuyết đã được người dân truyền miệng về sự kỳ diệu của Ông Nam Hải. Mặc dù vậy thì tất cả đều nhằm thể hiện sự tín ngưỡng của người con Khánh Hòa nói riêng, người Việt Nam nói chung tin vào những giá trị tốt đẹp, biết uống nước nhớ nguồn cũng như tôn trọng những giá trị mang tính văn hóa truyền thống. 

Lễ hội Cầu Ngư được diễn ra vào lúc nào?

Lễ hội Cầu Ngư sẽ được diễn ra ở Chùa Ông - TP. Nha Trang vào mùa đánh bắt hằng năm trong 3 ngày 3 đêm, thường là vào tháng 2 hoặc là tháng 3 âm lịch. Nếu như có cơ hội ghé thăm thành phố biển xinh đẹp này thì bạn đừng quên tham gia vào lễ hội Cầu Ngư để được trải nghiệm những nét đặc sắc ở nơi đây nhé. 

Ý nghĩa của lễ hội Cầu Ngư là gì?

Hàng năm, lễ hội Cầu Ngư được tổ chức thể hiện niềm tin của người dân miền biển, niềm tin của những vị thần biển khơi vẫn luôn luôn đồng hành cùng với họ, đưa họ đến sự ấm no và hạnh phúc. Toàn bộ tiến trình lễ hội chính là sự biết ơn, sự trân trọng mà người dân đã dành cho thiên nhiên và cho đất nước. 

Thứ hai đó là lễ hội Cầu Ngư còn là lễ hội thể hiện được bản sắc nghệ thuật truyền thống của người dân Nam Trung Bộ. Những giá trị này qua các lễ hội mà được lưu giữ và bảo tồn, hòa nhập cùng với hơi thở hiện đại của thành phố biển đang phát triển chóng mặt. 

Lễ hội Cầu Ngư tiến trình như thế nào?

Không giống với các lễ hội mang tính tín ngưỡng, trang trọng, lễ hội Cầu Ngư của người dân Nha Trang lại hướng đến sự tưng bừng, nhộn nhịp. Lễ hội không chỉ được tổ chức trong Lăng Ông mà còn mở rộng ra không gian lớn ở trên bờ biển. Các nghi thức được tổ chức trong lễ hội Cầu Ngư bao gồm: lễ Rước Sắc, lễ Nghinh Ông (lễ Nghinh thủy triều), trò diễn Hò Bá Trạo – đặc trưng cho Lễ hội Cầu Ngư của vùng Nam Trung Bộ và Khánh Hòa, lễ Tỉnh Sanh, lễ Tế Chánh, Thứ lễ và Tôn vương,... Cũng có nhiều phiên bản lễ hội Cầu Ngư ở các vùng với sự khác biệt ít nhiều. Bởi vì trải qua suốt chiều dài lịch sử mà lễ hội Cầu Ngư dần dần trở thành một phần trong đời sống văn hóa của các làng chài lưới cho nên ít nhiều cũng sẽ mang tính ảnh hưởng của mỗi vùng. 

Mở đầu lễ hội Cầu Ngư là lễ hội Rước Sắc

Lễ hội Rước Sắc sẽ được bắt đầu vào buổi sáng đầu tiên của lễ hội và được thực hiện bởi các bô lão lớn tuổi ở trong làng. Lễ này sẽ bao gồm Thỉnh Sắc, Rước Sắc, Khai Sắc. 

Thỉnh Sắc sẽ được thực hiện ở Nhà Tiền Hiền, dâng hương lên để bái tế và thỉnh Ông Nam Hải về với Lăng. Rước Sắc chính là một đám rước vô cùng long trọng với sự tham gia của đông đảo dân làng, đưa Ông Nam Hải từ Nhà Tiền hiền về với Lăng Ông. Cuối cùng chính là lễ Khai Sắc được thực hiện ở Lăng, chính thức bắt đầu cho lễ hội Cầu Ngư. 

Lễ Nghinh Ông

Lễ Nghinh Ông của người dân Nha Trang sẽ thường được tổ chức vào lúc thủy triều lên và thường là vào lúc sáng sớm. Nghi thức này sẽ nhằm mục đích là rước hồn Ông Nam Hải từ biển khơi về Lăng thờ trước khi làm Lễ Tế Chánh. 

Lễ Nghinh Ông sẽ thường kéo dài tròng thời gian 2 tiếng, với đoàn thuyền ghe ra khơi bao gồm 3 chiếc để rước Ông Nam Hải. Không khí của lễ rước vô cùng nhộn nhịp với tiếng trống, tiếng chiêng rộn ràng. Sau khi đoàn thuyền về đến bến sẽ đưa hồn Ông nhập điện, đội Siêu sẽ mua trước điện thờ để mừng ông Nam Hải về với dân làng. 

Hò Bá Trạo

Hò Bá Trạo chính là một dạng biểu diễn dân gian mang tính tổng hợp múa, hát và nói,... Đây cũng là đặc trưng chỉ có ở lễ hội Cầu Ngư của các tỉnh Nam Trung Bộ, Khánh Hòa. Mỗi làng trước nghi lễ sẽ thường lập đội hò bao gồm 15 - 19 thanh niên, họ phải ăn chay nằm đất, không quan hệ với phụ nữ để thân tâm thanh tịnh, trong sáng nhất. Phần biểu diễn Hò Bá Trạo được chia làm các phần nhỏ, tùy thuộc vào mỗi vùng đất mà phần biểu diễn sẽ có sự khác nhau. 

Những hình ảnh phổ biến nhất được tái hiện trong các bài Hò Bá Trạo đó chính là những nhân vật trên thuyền còn đang lèo lái ở ngoài biển. Hò Bá Trạo ở Nha Trang thì thường có 4 lớp, lần lượt là các cảnh lễ tế, mùa màng bội thu và cảnh con thuyền vượt sóng ra khơi, cảnh về bến,... Các bài hò cũng có thể dài đến cả trăm câu, là cả một câu chuyện đậm chất tín ngưỡng đồng thời như tôn vinh sức lao động, sự đoàn kết của con người. 

Lễ Tỉnh Sanh

Lễ Tỉnh Sanh chính là nghi thức hiến tế các nhiên thần hoặc là thiên thần, sử dụng heo sống nguyên con để làm vật bái tế. Đây chính là lễ diễn ra song song với lễ Nghinh Ông, trong thời gian bô lão đi rước hồn Ông Nam Hải thì ở Lăng sẽ tiến hành lễ này. 

Tế Chánh

Lễ Tế Chánh được diễn ra sau khi xong Hò Bá Trạo - đây là giờ phút linh thiêng, quan trọng nhất. Lễ cũng thường được diễn ra vào khoảng lúc 10h sáng, kéo dài một tiếng đến 11 giờ. Lễ càng tôn nghiêm long trọng bao nhiêu thì càng thể hiện được sự tôn trọng dành cho Ông Nam Hải và sẽ càng được ông che chở và bảo trợ. 

Thứ lễ và Tôn vương

Thứ lễ chính là phần hát cúng thần không bắt buộc và có thể 2 - 3 năm mới có thể thực hiện được một lần. Phần hát này làng sẽ mời các đoàn hát bội về để phục vụ cho bà con, thể hiện niềm biết ơn và hân hoan dành cho Ông Nam Hải khi kết thúc một năm mới với nhiều thu hoạch. 

Tôn vương chính là nghi thức kết thúc, cũng do đoàn hát bội thực hiện. Tôn vương là những ca khúc tươi đẹp về cuộc sống, gửi gắm và mong muốn của người dân với hy vọng về những điều tốt đẹp ở phía trước. Phần hát này cũng có thể sẽ kéo dài cả ngày và đêm, như một bản vĩ cầm ngân nga trên bờ biển, gửi gắm vào trong gió đến với đại dương mênh mông. 

Lễ Tống Na

Lễ Tống Na chính là lễ cúng cô hồn biển, lễ hội này được tổ chức ở một góc dân Lăng. Lễ Tống Na chỉ kê một chiếc bàn nhỏ quay về hướng đông để làm bàn thờ. Phía trước bàn thờ đặt một chiếc ghe nhỏ làm bằng nan được mô phỏng giống như một chiếc thuyền đánh cá lớn. Khi mà lễ cúng hoàn tất thì chiếc ghe nhỏ sẽ được đưa ra khơi để hạ thủy nhằm mục đích tiễn đưa các vong hồn không đến được lễ hội Cầu Ngư. Cuối cùng là tất cả quay lại Lăng Ông để làm lễ hoàn mãn.

Lễ hội Cầu Ngư - Nét đặc sắc của Nha Trang

Đến thời điểm hiện tại, ở Khánh Hòa còn khoảng 50 nơi thờ Ông Nam Hải. Lễ hội Cầu Ngư vẫn được tổ chức định kỳ, cũng là một trong những di sản văn hóa đáng trân trọng, thu hút được khách du lịch cùng tham gia. Lễ hội vẫn được giữ nguyên thứ tự lễ tế, bảo toàn vẹn nguyên những giá trị vốn có của nó. 

Lễ hội chính là một phần tạo nên văn hóa dân gian và là bản sắc riêng biệt của mảnh đất Khánh Hòa. Nếu như có cơ hội du lịch đến mảnh đất xinh đẹp này vào tháng 2 hoặc tháng 3 âm lịch thì bạn không nên bỏ lỡ Lễ hội Cầu Ngư ở các làng biển. Khi đến đây, bạn hãy cùng hòa mình vào bầu không khí lễ hội vui tươi để có thể nhìn thấy được sự đoàn kết, tình yêu dành cho quê hương đất nước cũng như con người nơi đây. 

Trên đây là những thông tin về lễ hội Cầu Như mà chúng tôi muốn giới thiệu đến bạn. Hy vọng những thông tin trên sẽ giúp cho bạn có được chuyến đi ý nghĩa nhất.